دیستروفی عضلانی یک بیماری ژنتیکی و مزمن است که باعث تحلیل و ضعف عضلات بدن می شود. این بیماری به دلیل نقص در ژن های مرتبط با تولید پروتئین های ضروری برای سلامت و استحکام عضلات رخ می دهد و معمولاً به تدریج پیشرفت می کند.
دیستروفی عضلانی انواع مختلفی دارد که شدت و سرعت پیشرفت آن ها متفاوت است. افراد مبتلا به این بیماری با مشکلات حرکتی، ضعف عضلانی و در موارد شدیدتر، ناتوانی‌های جسمی مواجه می شوند.
با توجه به اینکه دیستروفی عضلانی درمان قطعی ندارد، فیزیوتراپی به عنوان یکی از بهترین راهکارها برای کاهش علائم، بهبود عملکرد عضلات و بهبود کیفیت زندگی بیماران شناخته می شود.
در ادامه به توضیح دیستروفی عضلانی، علائم و انواع آن و روش های فیزیوتراپی برای کمک به بیماران دیستروفی عضلانی می پردازیم.
انواع و علائم دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی انواع مختلفی دارد که رایج ترین آن ها عبارتند از:
دیستروفی عضلانی دوشن: یکی از شدیدترین و رایج ترین انواع دیستروفی عضلانی است که بیشتر در کودکان دیده میشود. علائم این نوع دیستروفی معمولاً در سنین ۲ تا ۶ سالگی شروع میشوند و باعث ضعف شدید عضلات میشوند.
دیستروفی عضلانی بکر: شبیه به دیستروفی دوشن است اما شدت کمتری دارد و علائم آن در سنین بالاتر (حدود ۱۱ تا ۲۵ سالگی) بروز میکند.
دیستروفی میوتونیک: نوعی دیستروفی عضلانی که علاوه بر عضلات اسکلتی، عضلات قلبی و دستگاه تنفسی را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. این نوع از دیستروفی میتواند موجب مشکلاتی در بلع، گوارش و تنفس شود.
دیستروفی عضلانی صورت و اندامها: این نوع دیستروفی به صورت ضعف عضلانی در ناحیه صورت، شانه و اندامها ظاهر میشود و میتواند فعالیت های روزمره فرد را محدود کند.
علائم دیستروفی عضلانی بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است، اما برخی از علائم عمومی عبارتند از:
- ضعف و تحلیل عضلانی تدریجی
- مشکلات در راه رفتن و افتادنهای مکرر
- دشواری در برخاستن از حالت نشسته یا دراز کشیده
- کاهش دامنه حرکتی مفاصل
- ناهنجاریهای ستون فقرات و تغییرات ظاهری عضلات
- مشکلات تنفسی و قلبی در موارد شدید
نقش فیزیوتراپی در درمان دیستروفی عضلانی
فیزیوتراپی یکی از اصلی ترین روشهای درمانی و حمایتی برای بیماران مبتلا به دیستروفی عضلانی است. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، فیزیوتراپی می تواند به مدیریت علائم، افزایش کیفیت زندگی و جلوگیری از پیشرفت سریعتر بیماری کمک کند. فیزیوتراپیست ها با توجه به نیازهای خاص هر بیمار برنامه درمانی مناسبی را طراحی میکنند.
اهداف فیزیوتراپی در درمان دیستروفی عضلانی
کاهش ضعف عضلانی: تمرینات فیزیوتراپی به تقویت عضلات کمک کرده و از تحلیل سریعتر آنها جلوگیری میکنند.
افزایش دامنه حرکتی مفاصل: با انجام تمرینات کششی و تکنیک های خاص، دامنه حرکتی مفاصل حفظ و از سفتی و کاهش تحرک جلوگیری میشود.
بهبود تعادل و هماهنگی: تمرینات خاص به بیماران کمک میکنند تا تعادل و هماهنگی بیشتری در حرکات خود داشته باشند، که این امر به جلوگیری از افتادن های مکرر کمک میکند.
پیشگیری از ناهنجاریهای اسکلتی: دیستروفی عضلانی میتواند به تغییرات نامطلوبی در اسکلت بدن منجر شود. فیزیوتراپی با تقویت عضلات پشتیبان، از بروز این مشکلات جلوگیری میکند.
بهبود وضعیت تنفسی: برخی از تکنیک های تنفسی و تمرینات مخصوص به بهبود عملکرد دستگاه تنفسی در بیماران کمک میکنند.
روش های فیزیوتراپی برای درمان دیستروفی عضلانی
تمرینات کششی: این تمرینات برای جلوگیری از کوتاهی عضلات و سفتی مفاصل انجام میشوند و به حفظ انعطاف‌پذیری بدن کمک میکنند.
تمرینات مقاومتی سبک: تمرینات مقاومتی با شدت کم، مانند استفاده از کش های ورزشی یا وزن بدن، به تقویت عضلات و حفظ استحکام آنها کمک می کنند. این تمرینات باید با دقت و نظارت فیزیوتراپیست انجام شوند تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود.
درمان با استفاده از تجهیزات خاص: تجهیزات مختلفی مانند توپ های ورزشی، صندلی های کششی و ابزارهای مقاومتی سبک می توانند در بهبود قدرت عضلات و افزایش تعادل بیماران کمک کنند.
تمرینات تعادلی: تمرینات تعادلی و حرکتی می توانند به بهبود کنترل حرکات و کاهش احتمال افتادن کمک کنند. این تمرینات برای بهبود ثبات بدن و هماهنگی حرکتی بیماران بسیار مفیدند.
تمرینات تنفسی: در دیستروفی های عضلانی که دستگاه تنفسی را نیز تحت تاثیر قرار میدهند، تمرینات تنفسی برای تقویت عضلات تنفسی و بهبود عملکرد ریه ها توصیه می شوند.
ماساژ درمانی: ماساژ به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک میکند و باعث افزایش گردش خون در نواحی آسیب دیده میشود. این تکنیک به بهبود وضعیت عمومی بیمار و افزایش راحتی و آرامش او کمک می کند.
آب درمانی: درمان در آب به دلیل خاصیت شناوری و مقاومت آب، می تواند به تقویت عضلات و کاهش فشار بر مفاصل کمک کند. این روش برای بیماران دیستروفی عضلانی که با محدودیت های حرکتی روبرو هستند، بسیار مناسب است.
سخن پایانی
دیستروفی عضلانی یک بیماری مزمن و ژنتیکی است که اگرچه درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از فیزیوتراپی می توان علائم آن را مدیریت کرد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.
فیزیوتراپی با تمرینات مختلف و تکنیک‌های خاص به بیماران کمک میکند تا عضلات خود را تقویت کنند، از کاهش حرکت مفاصل جلوگیری کرده و با مشکلات حرکتی بهتری روبرو شوند.
برخی از خدمات دیگر مرکز سبلان شرق به شرح زیر است:
