هدف از انجام فیزیوتراپی در آسیب های سیستم عصبی (آسیب های مغز و اعصاب)، بازگرداندن حرکت بیمار، قدرت، تعادل و هماهنگی حرکات در افرادی است که به علت آسیب به مغز، کیفیت زندگی و توانایی حرکتی آنها تحت تاثیر قرار گرفته است. از جمله بیماریهایی که موجب آسیب به مغز و نخاع میشوند، میتوان به سکته مغزی، آسیب های وارده به طناب نخاعی، آلزایمر و بیماری پارکینسون اشاره کرد. فیزیوتراپی در آسیب های مغزی و نخاع میتواند در شرایط بستری در بیمارستان ها و یا بصورت سرپایی در کلینیک های خصوصی و یا در منزل صورت می پذیرد.
افرادی که به تازگی دچار آسیب هایی نظیر سکته مغزی، ضربات وارده به مغز یا آسیب های طناب نخاعی شده اند، نیازمند توانبخشی در شرایط بستری هستند که توسط فیزیوتراپیست در بیمارستان انجام می پذیرد. زمانی که بیمار قدرت کافی، هماهنگی و استقلال در حرکاتی مانند ایستادن و راه رفتن را به دست آورد، با فیزیوتراپی در شرایط سرپایی (کلینیک یا منزل) ادامه پیدا میکند. پس ازاینکه فیزیوتراپیست اطلاعات کافی درمورد تاریخچه پزشکی بیمار به دست آورد، بیمار تحت یک ارزیابی فیزیکی قرار میگیرد.
درمانگر، قدرت عضلات، دامنه حرکات، رفلکس ها، هماهنگی حرکات و تون عضلات دست ها و پاهای فرد را تست میکند. هنچنین سطح عمومی هوشیاری، شناخت و حس فرد تحت بررسی قرار میگیرد تا ناحیه هایی از مغز که به علت بیماری، تحت تاثیر قرار گرفته اند، تشخیص داده شوند. ارزیابی اولیه همچنین شامل بررسی تعادل حرکات، کیفیت راه رفتن فرد و این که آیا به ابزار کمکی جهت راه رفتن و انجام حرکات را دارد نیز می شود.
اثر فیزیوتراپی در سکته و آسیب های مغزی
سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که خون رسانی به مغز به علت گرفتگی در اثر لخته خونی و یا پارگی رگ های خونی دچار اختلال می شود. سکته مغزی یکی از دلایل جدی مرگ و ناتوانی علی الخصوص در سنین بالا می باشد. فیزیوتراپیست ها که متخصصان حرکت میباشند، به افراد کمک می کنند کیفیت زندگی را از طریق آموزش های لازم و تجیز تمرینات درمانی مخصوص هر فرد، بهبود ببخشند. سکته مغزی اغلب سبب ایجاد فلج و بی حسی در یک سمت از بدن فرد می شودف در نتیجه فرد کارایی دست و پای سمت درگیر را تا حدودی از دست می دهد.
فیزیوتراپیست ها از طریق تحریکات الکتریکی با دستگاه های فیزیوتراپی، تکینیک های بازیابی تون عضلانی و تمرینات درمانی به بازیابی قدرت و کنترل عضلات سمت درگیر بدن و کمک به بازیابی حرکات ارادی در فرد کمک میکنند. گاها بعضی از فیزیوتراپیست ها به صورت تخصصی در زمینه توانبخشی پس از سکته مغزی فعالیت می کنند که میتوانند به میزان زیادی به بهبود شرایط زندگی فرد کمک کنند.
تاثیر فیزیوتراپی در بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک بیماری حرکتی است که مشخصه ی آن، لرزش، کندی حرکات، خشکی عضلات و مفاصل است اما سیستم های مختلف بدن فرد را تحت تاثیر قرار می دهد که فرد به فرد متفاوت بوده و در طول زمان به مرور تشدید می یابد.تاثیر مثبت انجام ورزش و تمرینات بر بیماری پارکینسون مدت هاست که اثبات شده است، اما فیزیوتراپی بصورت تخصصی در بیماری پارکینسون از بیشترین اهمیت برخوردار است، چون فیزیوتراپیست می تواند بیمار را در جهت افزایش تحرکف بهبود قدرت، تعادل و کمک به بیمار در جهت به دست آوردن استقلال در انجام امور روزمره یاری کند.
در مراحل ابتدایی بیماری پارکینسون، ممکن است اختلالات حرکتی،خیلی مشهود نباشند. اما در صورت عدم دخالت متخصص مغز و اعصاب و. یک فیزیوتراپیسف علائم این بیماری خیلی زود تر از حد معمول پیشرفت میکند و فرد را دچار اختلالات شدید حرکتی می نماید.
طبق مطالعات صورت گرفته روی این بیماری، انجام حداقل ۲.۵ ساعت فعالیت فیزیکی در هفته می تواند سبب افزایش کیفیت زندگی این افراد شود.
فیزیوتراپیست ها بصورت اختصاصی آموزش دیده اند تا برنامه ی تمرینی اختصاصی متناسب با اختلالات حرکتی که در هر فرد ایجاد شده را طراحی کنند. اعمالی که فیزیوتراپیست ها انجام می دهند شامل:
- آموزش ها و توصیه های لازم به بیمار
- برنامه ی روزانه تمرینی متناسب با اختلالات حرکتی بیمار
- پاسخ به پرسش هایی درباره نوع تمرینات، شدت و تعداد تکرار تمرینات تجویز شده
- نحوه صحیح انجام تمرینات
- کمک و آموزش به بیمار در امر راه رفتن (برطرف کردن کندی حرکات، قدم های کوتاه و … )
- تعادل بیمار در انجام حرکات
- کمک به بیمار در جهت کاهش درد
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر یک نوع بیماری مغز و اعصاب میباشد که باعث می شود مغز فرد به مرور زمان تحلیل برود. این بیماری قسمت های مختلفی از مغز را درگیر می کند که بسته به ناحیه درگیر، علائم متفاوتی نظیر اختلالات گفتاری، حافظه، رفتاری، ادراک، تکلم و حرکت فرد بروز می کند. از دست دادن حافظه، کلیدی ترین نکته ی بیماری آلزایمر است. علائمی که در مراحل اولیه بروز می کند اینگونه است که فرد اتفاقات و و قایعی که اخیرا اتفاق افتاده را به یاد نمی آورد. سفتی و سختی عضلات، کندی حرکات، اختلال در راه رفتن از نشانه های بارز این بیماری می باشد.
تحقیقات نشان می دهد که فعالیت فیزیکی یکی از قوی ترین راه ها جهت بهبود سلامتی مغز افراد می باشد. فیزیوتراپیست ها در امر حرکت متخصص هستند و از طریق طراحی یک برنامه تمرینی مختص بیمار می توانند به بیمار کمک زیادی کنند.
