فلج بلز (فلج عصب صورتی) در نتیجه ی درگیری عصب صورتی ایجاد می شود که این درگیری به تنهایی یک بیماری نیست بلکه علائمی از یک بیماری است و معمولا در نتیجه‌ی آسیب، عفونت یا تومور عصب صورتی این علائم ایجاد می شود.
این علائم به صورت ضعف عضلات یا انقباضات و ضعف عضلات صورت خود را نشان می دهند.
عصب صورتی چیست و چه کاری را انجام می دهد؟
در صورت قطع نصف یا بیش از نصف فیبرهای عصبی، ضعف عضلات صورت رخ می دهد. در صورتی که این فیبرها تحریک شوند، حرکاتی در عضلات صورت نظیر اسپاسم و یا انقباضات مکرر عضلات صورت ایجاد می شود.
عصب صورت نه تنها پیام‌های عصبی را به عضلات صورت منتقل می کنند بلکه شاخه هایی هم به غدد اشکی، غدد بزاقی و عضله استخوان رکابی در گوش میانی می فرستد.
همچنین این عصب حس چشایی قسمت جلوئی زبان را نیز بر عهده دارد. به همین دلیل علائم زیادی ممکن است در اثر اختلال عملکرد عصب صورتی در فرد بروز کند.
بطور خلاصه آسیب به عصب صورتی می تواند باعث انقباضات پراکنده عضلات صورت، فلج صورت، خشکی چشم ، خشکی دهان و یا اختلال در حس چشایی شود.
فلج بلز و سایر علل ضعف صورت
شایع ترین دلیل ضعف عضلات صورت که بصورت ناگهانی ایجاد می شود فلج بلز است. این اختلال که احتمالاً ناشی از پاسخ بدن به یک ویروس است زمانی بوجود می آید که در اثر ویروس، عصب صورتی خصوصاً قسمتی که در داخل کانال استخوانی ، استخوان گیجگاهی قرار دارد متورم شده و بعلت نبود فضای کافی بر روی ساختمان عصب در داخل کانال فشار وارد شده و باعث صدمه عصب می شود.
چگونه فرد بیمار می تواند به بهبودی خود کمک کند؟
در هنگام فلج بلز به علت اینکه پلک زدن ناقص صورت گرفته و یا اصلاً انجام نمی شود و از سوی دیگر تولید اشک نیز به علت اختلال عصب رسانی به غدد اشکی کاهش پیدا کرده است، سطح چشم خشک شده که می تواند باعث خراش قرنیه و در بلند مدت ایجاد زخم قرنیه شده و حتی منجر به از دست دادن بینایی شود.
بستن چشم با دست خود هر از چند وقت، یک راه مفید برای مرطوب نگه داشتن سطح چشم است و همچنین استفاده از عینک های محافظتی و یا پانسمان چشمی از ورود اشیاء بداخل چشم جلوگیری می کند.
روش دیگر برای مرطوب نگه داشتن چشم استفاده از قطره اشک مصنوعی است که توسط پزشک تجویز می شود و فرد در زمانی که بیدار است هر ساعت یک یا دو قطره در چشم خود می ریزد.
تشخیص و درمان فلج بلز
پزشک پس از انجام تست های مختلف و تشخیص منشا مشکل در صورت نیاز اقدام به دارو درمانی به عنوان مثال تجویز آنتی بیوتیک ها، دارو های استروئیدی و یا عوامل ضد ویروسی می نماید.
در شرایط خاص جهت برداشتن فشار از روی عصب نیاز به جراحی و برداشتن استخوان اطراف عصب می باشد.
از جمله موثرترین و کارآمدترین روش های درمانی موجود فیزیوتراپی می باشد که پزشک تقریبا برای تمامی این بیماران آن را تجویز می کند.
فیزیوتراپی در این بیماران از پیشروی مشکلات فرد جلوگیری کرده و باعث بهبود هر چه سریع تر بیمار می شود.
فیزیوتراپی فلج عصب صورتی یا فلج بلز
فیزیوتراپی معمولا دو هفته پس از شروع فلج بلز شروع می شود. برنامه درمانی برای افراد مختلف، بسته به شدت علائم فلج بلز، میزان تأثیر عارضه بر حرکات صورت و میزان بهبودی، به اشکال متفاوتی اجرا می‌شود.
برای مبتلایان به فلج بلز می‌توان از روش های مختلف فیزیوتراپی استفاده کرد. گزینه‌های موجود عبارتند از:
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی برای بیمار مبتلا به فلج بلز عبارت است از تحریک گروه‌هایی از عضلات و عصب‌ها برای حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات و بهبود کارایی آن ها این روش میزان لاغری یا تحلیل رفتن عضلات را کم می کند.
در روش تحریک عصبی، برخی سیگنال‌های الکتریکی ارسال می شود که اساساً مشابه آن دسته از تکانه‌های عصبی هستند که یک عصب سالم به عضلات صورت می فرستد.
ورزش دادن عضلات صورت
ورزش دادن صورت به شکل ملایم، باعث حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات صورت و کاهش ضعف عضلات می شود. تمرینات ورزشی متناسب با نیازهای هر فرد طراحی می شوند. این روش باعث بهبود هماهنگی و حفظ حافظه حرکتی می شود.
گرما درمانی
استفاده از کیسه‌های داغ تحت نظر فیزیوتراپیست، به بهبود گردش خون در اطراف عصب‌ها و عضلات کمک می‌کند.
بیوفیدبک
به افراد کمک می‌کند تا با شناسایی و تمرکز بر عضلات درگیر، کنترل حرکت آن عضلات را دوباره به دست آورند. این روش آگاهی بیمار از وضعیت عضلات صورتش را افزایش می دهد.
تمرینات ورزشی
تمرینات صورت که متناسب با هر بیمار ارائه می شوند، بیش از همه به بهبود عملکرد صورت افرادی که در سطحی متوسط دچار فلج شده اند و همچنین موارد مزمن فلج بلز کمک می کنند.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تمرینات صورت در موارد حاد نیز عوارض فلج بلز را کاهش می دهند.
به حالت ریلکس در مقابل یک آینه بنشینید
به آرامی ابرو ها را بالا ببرید؛ می توانید با کمک انگشتانتان این حرکت را انجام دهید
ابرو هایتان را به طرف هم بکشید و اخم کنید
بینی‌تان را چروک کنید
تلاش کنید پره‌های بینی‌تان را باز کنید و از طریق بینی یک نفس عمیق بکشید
به آرامی تلاش کنید گوشه‌های دهانتان را به طرف بیرون بکشید
حرکت فوق را انجام داده و کمی در همان حالت بمانید
می توانید برای انجام حرکت فوق از انگشتانتان کمک بگیرید. حرکت را انجام دهید و در انتها انگشتانتان را بردارید و ببینید آیا می توانید در این صورت هم آن لبخند را نگه‌دارید
یک گوشه دهانتان را بالا ببرید . سپس گوشه دیگر را
به پایین نگاه کنید
به آرامی پشت انگشت اشاره تان را روی پلکتان بگذارید تا بتوانید چشمتان را بسته نگه دارید
با یک دست به آرامی ابروی طرف مخالف را بالا بکشید. این کار را در چند نقطه از ابرو انجام دهید. این حرکت به شل شدن پلک و جلوگیری از سفت شدن آن کمک می کند
حالا تلاش کنید که به آرامی پلک هایتان را به هم بفشارید
چشم هایتان را باریک کنید، طوری که انگار به خورشید نگاه می کنید
نتیجه درمان فلج بلز
فلج عصب صورتی یک بیماری نسبتا شایع است و به علل متفاوتی بروز می کند. تشخیص صحیح علت این عارضه و درمان سریع آن در بالا رفتن احتمال بهبودی کامل بیماری آن موثر است.
حتی بیمارانی که دچار فلج دائمی عصب صورتی هستند نیز با کمک روش های فیزیوتراپی می توانند تا حدی عملکرد عضلات صورت خود را بهبود ببخشند.
در مرکز فیزیوتراپی شرق تهران فیزیوتراپیست های ما با بهره گیری از به روزترین دستگاها و روش های درمانی روند درمان شما را تسریع بخشیده و به بهبود هر چه بیشتر و بهتر شما کمک می کنند.
