دررفتگی کشکک زانو یکی از آسیب‌های شایع مفصل زانو است که در آن، استخوان کشکک (پاتلا) از جای اصلی خود در شیار استخوان ران خارج می‌شود. این جابه‌جایی می‌تواند کامل یا جزئی باشد و اغلب با درد شدید، تورم و ناپایداری زانو همراه است.
در این مقاله به بررسی کامل علل، علائم، روش‌های درمان و نقش فیزیوتراپی در بهبود دررفتگی کشکک زانو می‌پردازیم.
دررفتگی کشکک زانو چیست؟
کشکک زانو (پاتلا) استخوان کوچکی است که در جلوی مفصل زانو قرار دارد و به کمک تاندون‌ها و رباط‌ها در جای خود نگه داشته می‌شود. در دررفتگی کشکک زانو، این استخوان به طور ناگهانی به سمت خارج (معمولاً سمت خارجی زانو) جابه‌جا می‌شود و از شیار خود خارج می‌گردد.
در این حالت، غضروف مفصلی پشت کشکک آسیب می‌بیند و رباط‌ها و بافت‌های نرم اطراف آن دچار کشیدگی یا پارگی می‌شوند. دررفتگی ممکن است برای اولین بار اتفاق بیفتد یا به صورت مکرر و مزمن بروز کند که به آن ناپایداری مزمن کشکک زانو گفته می‌شود.
علائم دررفتگی کشکک زانو
از رایج‌ترین علائم این آسیب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
درد ناگهانی و شدید در جلوی زانو
-
تورم و التهاب زانو
-
احساس قفل شدن یا گیر کردن زانو
-
ناتوانی در خم و راست کردن کامل زانو
-
بی‌ثباتی زانو هنگام راه رفتن
-
شنیده شدن صدای “تق” در لحظه دررفتگی
-
انحراف قابل مشاهده کشکک زانو به سمت خارج
-
ناتوانی در تحمل وزن روی زانوی آسیب‌دیده
-
گرفتگی یا سفتی عضلات اطراف مفصل زانو
دلایل دررفتگی کشکک زانو
دررفتگی کشکک زانو معمولاً به دنبال یک حرکت ناگهانی، چرخش شدید یا ضربه مستقیم به زانو رخ می‌دهد. دلایل رایج عبارتند از:
-
ضربه مستقیم به زانو در حین تصادف یا ورزش
-
چرخش ناگهانی زانو هنگام تغییر جهت سریع (مثلاً در فوتبال یا بسکتبال)
-
پرش و فرود نامناسب در ورزش‌هایی مانند والیبال یا ژیمناستیک
-
خم بودن زانو هنگام زمین خوردن
-
ایستادن یا توقف ناگهانی هنگام دویدن
-
ضعف عضلات چهارسر ران یا اختلالات ساختاری در استخوان‌ها و رباط‌ها
-
زاویه نامناسب استخوان ران یا ساق پا که باعث می‌شود کشکک به سمت خارج کشیده شود
درمان دررفتگی کشکک زانو
✅ روش‌های غیرجراحی
خوشبختانه بسیاری از موارد دررفتگی کشکک زانو با روش‌های غیرتهاجمی قابل درمان هستند. این روش‌ها شامل:
۱. استراحت و محدود کردن حرکت
تا زمان کاهش التهاب، بیمار باید از فعالیت‌هایی که باعث وارد شدن فشار به زانو می‌شود اجتناب کند.
۲. جا انداختن کشکک
در مواردی که کشکک هنوز در وضعیت دررفته قرار دارد، پزشک با تکنیک‌های خاص، استخوان را به جای خود بازمی‌گرداند.
۳. استفاده از بریس یا آتل زانو
برای تثبیت کشکک در موقعیت صحیح و جلوگیری از جابه‌جایی مجدد، از بریس یا زانوبند مخصوص استفاده می‌شود.
۴. دارو درمانی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک جهت کاهش درد و تورم تجویز می‌شوند.
۵. فیزیوتراپی تخصصی
فیزیوتراپی نقش کلیدی در درمان و توانبخشی بعد از دررفتگی کشکک دارد. اهداف اصلی فیزیوتراپی:
-
کاهش درد و التهاب با روش‌هایی مانند الکتروتراپی، سرما و گرما درمانی و ماساژ درمانی
-
تقویت عضلات اطراف زانو (به‌ویژه عضله چهارسر ران)
-
افزایش دامنه حرکتی زانو
-
اصلاح اختلالات حرکتی و کاهش احتمال دررفتگی مجدد
برای دریافت خدمات فیزیوتراپی تخصصی در شرق تهران، می‌توانید به کلینیک فیزیوتراپی سبلان شرق مراجعه نمایید.
۶. استفاده از کفش و کفی طبی
در برخی موارد، به‌کارگیری کفی و کفش طبی به بهبود نحوه‌ی راه رفتن و توزیع مناسب فشار روی زانو کمک می‌کند.
جراحی در موارد شدید یا مزمن
اگر دررفتگی کشکک به صورت مکرر اتفاق بیفتد یا با روش‌های غیرجراحی بهبودی حاصل نشود، جراحی ضروری خواهد بود. روش‌های جراحی شامل:
-
ترمیم یا بازسازی رباط داخلی کشکک
-
انتقال محل اتصال تاندون‌ها به استخوان ران یا ساق
-
اصلاح زاویه یا ترازبندی استخوان‌ها
بعد از جراحی نیز فیزیوتراپی توانبخشی برای بازیابی قدرت عضلات، بهبود انعطاف‌پذیری و بازگشت به فعالیت‌های روزمره کاملاً ضروری است.
پیشگیری از دررفتگی کشکک زانو
-
تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ
-
استفاده از زانوبند محافظ هنگام ورزش
-
آموزش صحیح حرکات ورزشی و گرم کردن قبل از تمرین
-
پرهیز از پرش‌های بلند روی سطح سخت
-
بررسی ناهنجاری‌های ساختاری با مشاوره‌ی تخصصی فیزیوتراپی یا ارتوپدی
جمع‌بندی
دررفتگی کشکک زانو یکی از آسیب‌های دردناک و محدودکننده زانو است که با اقدامات سریع و درمان‌های مناسب قابل کنترل و درمان است. در بسیاری از موارد، درمان غیرجراحی و به‌ویژه فیزیوتراپی می‌تواند نقش بسیار مؤثری در بهبود این عارضه و پیشگیری از تکرار آن داشته باشد.
در صورت نیاز به فیزیوتراپی زانو یا مشاوره تخصصی، می‌توانید با کلینیک فیزیوتراپی سبلان شرق تهران تماس بگیرید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید.
