فیزیوتراپی شکستگی لگن به منظور تسریع بهبود و بازیابی حرکت و عملکرد طبیعی بیمارانی که دچار این نوع شکستگی شدهاند، انجام میشود.
این درمان شامل تمرینات تقویتی و کششی، ماساژ درمانی، و تکنیکهای مختلف جهت کاهش درد و التهاب است.
هدف اصلی فیزیوتراپی کمک به بیمار برای بازیابی استقلال و جلوگیری از عوارض احتمالی مانند خشکی مفاصل و کاهش قدرت عضلانی میباشد.
در مطلب پیش رو، به شکستگی لگن و درمان و فیزیوتراپی آن خواهیم پرداخت.
تعریف شکستگی لگن
شکستگی لگن اختلال در ساختار استخوانی لگن است.
شکستگی لگن می تواند با مکانیسم کم انرژی یا ضربه پر انرژی رخ دهد.
شدت آنها می تواند از آسیب های نسبتاً خوش خیم تا شکستگی های ناپایدار و تهدید کننده ی زندگی متغیر باشد.
اعصاب اصلی، رگهای خونی و بخشهایی از روده، مثانه و اندامهای تناسلی همگی از حلقه لگن عبور میکنند.
لگن از این ساختارهای مهم در برابر آسیب محافظت می کند.
همچنین به عنوان لنگر برای عضلات لگن، ران و شکم عمل می کند.
علت و شکستگی لگن
شکستگی لگن در افراد بین ۱۵ تا ۲۸ سال بیشتر دیده می شود.
در افراد کمتر از ۳۵ سال، شکستگی لگن در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد و در افراد بالای ۳۵ سال، شکستگی لگن در زنان بیشتر از مردان اتفاق می افتد .
شکستگی لگن در افراد جوان تر بیشتر در نتیجه مکانیسم های انرژی بالا رخ می دهد.
در افراد مسن تر، آنها از حداقل ضربه، مانند زمین خوردن اسیب می بینند . افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان دارای یک عامل خطر بیشتر نسبت به دیگر افراد مسن هستند.
شکستگی لگن با انرژی بالا معمولاً پس از تصادفات وسیله نقلیه موتوری، تصادف موتور سیکلت، برخورد وسایل نقلیه موتوری با عابران پیاده و سقوط از ارتفاع ایجاد می شود.
روش های تشخیصی شکستگی لگن
تشخیص شکستگی لگن بیشتر با تصویربرداری پزشکی انجام می شود.
آزمایشهای تصویربرداری میتوانند محل شکستگی، تعداد استخوانهای تحت تأثیر قرار گرفته و اینکه آیا آسیب به بافتهای نرم اطراف مانند تاندونها، رباطها، رگهای خونی یا اعصاب آسیب رسانده است را تعیین کند :
- اشعه ایکس: نمای قدامی-خلفی، نمای ورودی و نمای خروجی لگن
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
- اسکن استخوان
- شدت و صدمات مرتبط را می توان با موارد زیر بررسی کرد:
- آزمایش ادرار
- اندازه گیری هموگلوبین و هماتوکریت: برای اندازه گیری از دست دادن خون
- اورتروگرافی رتروگراد
- آرتریوگرافی
- سیستوگرافی
فیزیوتراپی شکستگی لگن
فیزیوتراپی بخش مهمی از توانبخشی در هر دو شکستگی لگن با انرژی کم و پرانرژی است.
آسیب های کم انرژی معمولا با مراقبت های محافظه کارانه مدیریت می شوند. این شامل استراحت در بستر، کنترل درد و فیزیوتراپی است.
صدمات پرانرژی، به ویژه شکستگی های ناپایدار باید با درمان جراحی کاهش یابد.
سپس فیزیوتراپی شامل همان درمان شکستگی لگن کم انرژی می شود.
حرکت زود هنگام بسیار مهم است زیرا بی حرکتی طولانی مدت می تواند منجر به عوارض زیادی از جمله اختلالات تنفسی و گردش خون شود.
فیزیوتراپی به بیمار کمک می کند تا در اسرع وقت از رختخواب خارج شود.
اهداف برنامه فیزیوتراپی باید با بهبود مهارت های عملکردی و مهارت های خودمراقبتی بازگشت بهینه به عملکرد را برای بیمار فراهم کند.
اهداف اصلی بهبود سطح درد، قدرت، انعطافپذیری و حرکت لگن، ستون فقرات و ساق پا است.
هدف مهم دیگر کوتاه کردن زمان مورد نیاز برای بازگشت به فعالیت و ورزش است. شدت توانبخشی به پایدار یا ناپایدار بودن شکستگی بستگی دارد.
در افرادی که تحت درمان جراحی قرار دارند، فیزیوتراپی پس از ۱ یا ۲ روز استراحت در بستر شروع می شود.
با تمرین حرکات کوچک آغاز می شود.
تمرینات کف لگن
تمرینات تخصصی فیزیوتراپی کف لگن برای تقویت عضلات این ناحیه طراحی شده اند. این تمرینات به خصوص برای افرادی که دچار بی اختیاری ادرار یا مشکلات ناشی از زایمان هستند، بسیار مؤثر هستند.
درمان دستی (Manual Therapy)
درمان دستی فیزیوتراپی شامل ماساژ و تکنیک فیزیوتراپیستی است که برای کاهش تنش عضلانی و بهبود حرکت مفاصل لگن استفاده می شود. این روش به ویژه برای افرادی که از خشکی یا محدودیت حرکتی لگن رنج می برند، مفید است.
الکتروتراپی (Electrotherapy)
این روش با استفاده از دستگاه هایی مانند TENS و اولتراسوند، به کاهش درد و تحریک عضلات لگن کمک می کند. الکتروتراپی به ویژه برای افرادی که دردهای مزمن لگنی دارند، مفید است.
تمرینات تقویتی و کششی
تمرینات کششی و تقویتی نه تنها عضلات لگن را تقویت می کنند، بلکه تغییرپذیری مفاصل را نیز بهبود می بخشند. این تمرینات معمولاً تحت نظارت فیزیوتراپیست و با توجه به وضعیت خاص بیمار تنظیم می شوند.
لیزر درمانی (Laser Therapy)
لیزر درمانی یکی از روش های مدرن است که با استفاده از امواج لیزری به بهبود بافت آسیب دیده، کاهش التهاب و افزایش سرعت ترمیم عضلات کمک می کند.
پلانتار فلکشن و دورسی فلکشن پا
بنشینید یا دراز بکشید. پاهای خود را صاف نگه دارید و پاهای خود را از مچ پا به سمت بالا و پایین حرکت دهید، انگشتان پا را نشانه بگیرید و سپس استراحت کنید.
۳ مرتبه در روز و هر مرتبه ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
انقباض عضلات چهار سر ران
پاهای خود را صاف روی تخت نگه دارید. زانو را به سمت پایین فشار دهید تا پای شما صاف شود و سپس عضله ران خود را سفت کنید و پنج ثانیه نگه دارید.
۵-۱۰ بار تکرار کنید.
انقباض عضله چارسر ران در انتهای دامنه
به پشت دراز بکشید. یک حوله رول شده زیر زانوی خود قرار دهید.
ماهیچه های ران خود را سفت کنید و زانوی خود را صاف کنید و پاشنه پا را از روی تخت بلند کنید. پای خود را به مدت پنج ثانیه صاف نگه دارید و به آرامی پایین بیاورید.
هر دو طرف را ۱۰ بار تکرار کنید.
تقویت عضله چارسر ران در حالت نشسته
هنگامی که می توانید به راحتی روی یک صندلی یا ویلچر بنشینید: پای خود را به سمت خود بکشید، عضله ران خود را سفت کنید و زانو خود را صاف کنید. این حالت را به مدت پنج ثانیه نگه دارید.
۳ مرتبه در روز و هر مرتبه ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
مزایای فیزیوتراپی لگن
- بازگشت سریعتر به فعالیت روزمره
- کاهش درد و التهابات ناحیه لگن
- بهبود عملکرد عضلات کف لگن
- افزایش دامنه حرکتی مفاصل لگن
- پیشگیری از مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار یا مدفوع
اهداف فیزیوتراپی شکستگی لگن
اهداف کوتاه مدت برای بیماران پس از جراحی عبارتند از:
استقلال در جابجایی و تحرک با ویلچر
اهداف کوتاهمدت برای بیماران پس از جراحی شکستگی لگن عبارتند از: استقلال در جابجایی و تحرک با ویلچر. بسته به وضعیت پزشکی بیمار، این اهداف را میتوان در ۲ تا ۶ هفته به دست آورد. برنامه فیزیوتراپی میتواند در بیمارستان یا در منزل ادامه یابد. برنامه خانگی شامل تمرینات پایه برای دامنه حرکتی، تمرینات تثبیتکننده و تقویتی است که برای جلوگیری از انقباضات عضلانی و کاهش آتروفی طراحی شدهاند.
در طول دورهای که بیمار نمیتواند وزن را تحمل کند، تمرینات ایزومتریک عضلات باسن و عضله چهارسر ران، تمرینات دامنه حرکتی و تمرینات مقاومتی برای اندامهای فوقانی توصیه میشود. تعداد تکرارها با توجه به وضعیت بیمار قابل تنظیم است.
پس از از سرگیری تحمل وزن، فیزیوتراپی شامل تمرین راه رفتن و تمرینات مقاومتی برای تنه و اندامها، به همراه تمرینات قلبی عروقی (مثل تمرین با تردمیل یا دوچرخه ثابت) است. تمرینات تثبیتکننده و حرکتی نیز باید در برنامه باقی بمانند. آبدرمانی نیز در صورت امکان میتواند مفید باشد. تمرینات حرکتی برای بازیابی دامنه حرکتی لگن، زانو و مچ پا پس از دوره بیحرکتی توصیه میشود.
تمرین راه رفتن باید با حرکت بین میلههای موازی آغاز شود و سپس بیمار باید نحوه استفاده از واکر یا عصا را یاد بگیرد. آموزش تعادل و حس عمقی نیز باید در برنامه توانبخشی گنجانده شود. تمرینات مقاومتی باید به صورت پیشرونده انجام شوند تا قدرت عضلانی لگن و ساق پا بهبود یابد. در مرحله نهایی، تمرینات عملکردی برای بازگشت بهینه بیمار به فعالیتهای روزمره در نظر گرفته میشود.
