فیزیوتراپی زخم بستر یک روش درمانی است که برای مراقبت و بهبود زخم‌های بستر استفاده می‌شود.
این شامل تمرینات و تکنیک‌های مختلف می‌شود.
هدف از فیزیوتراپی زخم بستر، افزایش جریان خون، بهبود عملکرد عضلات و بافت‌های اطراف زخم، کاهش التهاب و درد، و حفظ بازدهی فیزیکی بیمار است.
در ادامه، به زخم بستر، علائم، پیشگیری و درمان آن به طور کامل می‌پردازیم.
زخم بستر یا زخم فشاری چیست؟
زخم بستر که به آنها زخم فشاری و زخم پوستی نیز می گویند آسیب هایی به پوست و بافت زیرین ناشی از فشار طولانی مدت روی پوست است.
این زخم اغلب روی پوستی ایجاد می شود که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می پوشاند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر زخم بستر هستند شرایط پزشکی ای دارند که توانایی آنها را برای تغییر وضعیت محدود می کند یا باعث می شود بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی بگذرانند.
زخم بستر ممکن است در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شود.
بیشتر زخم ها با درمان بهبود می یابند، اما برخی هرگز به طور کامل بهبود نمی یابند.
فیزیوتراپی زخم بستر و همچنین حرکات فیزیکی آموزش داده شده در این مطلب به درمان هر چه بهتر این زخم کمک می کند.
علائم زخم بستر
- تغییرات غیرمعمول در رنگ یا بافت پوست
- تورم
- تخلیه چرک مانند
- ناحیه ای از پوست نسبت به نواحی دیگر در هنگام لمس سردتر یا گرمتر احساس می شود
- وجود مناطق حساس به درد ( مناطق دارای تندرنس )
محل های رایج زخم های فشاری
برای افرادی که از ویلچر استفاده می کنند زخم بستر اغلب روی پوست در نقاط زیر ایجاد می شود :
- دنبالچه یا باسن
- تیغه های شانه و ستون فقرات
- پشت بازوها و پاها در جایی که روی صندلی قرار می گیرند
برای افرادی که باید در رختخواب بمانند ، زخم بستر ممکن است در موارد زیر رخ دهد :
- پشت یا کناره های سر
- تیغه های شانه
- باسن کمر یا دنبالچه
- پاشنه پا، مچ پا و پوست پشت زانو
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم هشدار دهنده زخم بستر را مشاهده کردید، موقعیت خود را تغییر دهید تا فشار وارده بر آن ناحیه کاهش یابد.
اگر در ۲۴ تا ۴۸ ساعت بهبودی مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید.
در موارد لازم پزشک فیزیوتراپی را برای زخم بستر تجویز می کند.
در صورت بروز علائم عفونت، مانند تب، تخلیه زخم، زخمی که بوی بد می دهد، تغییر رنگ پوست، گرما یا تورم در اطراف زخم، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
فیزیوتراپی زخم بستر
فیزیوتراپی برای زخم بستر یک روش چندگانه است که اثرات متعددی بر روند بهبودی دارد و از تکنیک‌های مختلفی استفاده میکند. در اینجا به برخی از این اثرات و تکنیک‌ها اشاره می‌شود:
- تحریک جریان خون: تمرینات فیزیکی مانند حرکات کنترل شده و ماساژهای ملایم بر روی ناحیه زخم، جریان خون را افزایش می‌دهند که باعث بهبود تغذیه بافت‌های زخم و الیاف کولاژنی می‌شود.
- تقویت عضلات محیطی: انجام تمرینات تقویتی و تعادلی کمک میکند عضلات اطراف زخم را تقویت کرده و پشتیبانی مناسب برای زخم فراهم کند.
- کنترل التهاب و درد: استفاده از تکنیک‌های مانند برخی از فیزیوتراپی‌های الکتریکی و سرما و گرما می‌تواند به کنترل التهاب و درد کمک کند.
- حفظ حرکت و انعطاف پذیری: تمرینات و ماساژهایی که به حرکت و انعطاف پذیری بدن کمک می‌کنند، از افتادگی و سفت شدن بافت‌های اطراف زخم جلوگیری می‌کنند.
- آموزش تکنیک‌های حفاظتی: برخی از فعالیت‌های فیزیکی و تکنیک‌های حرکتی به بیماران آموزش داده می‌شود تا از ایجاد فشار یا آسیب به ناحیه زخمی جلوگیری کنند.
- استفاده از وسایل کمکی: استفاده از وسایلی مانند بسته‌های سرد یا گرم، بالش‌های فشاری و دیگر وسایل کمکی می‌تواند فرآیند بهبودی را تسهیل کند.
با توجه به نیازهای هر بیمار و شرایط خاص زخم، فیزیوتراپیست ممکن است یک برنامه درمانی سفارشی و مناسب ارائه دهد که بهبودی بهتری را ایجاد کند.
علل ایجاد زخم بستر
زخم بستر در اثر فشار بر روی پوست ایجاد می شود که جریان خون را به پوست محدود می کند. حرکت محدود می تواند پوست را در برابر آسیب، آسیب پذیر کند و منجر به ایجاد زخم بستر شود.
سه عامل اصلی کمک کننده برای ایحاد زخم بستر هستند :
فشار
فشار مداوم بر هر قسمت از بدن شما می تواند جریان خون به بافت ها را کاهش دهد.
جریان خون برای رساندن اکسیژن و سایر مواد مغذی به بافت ها ضروری است.
بدون این مواد مغذی ضروری، پوست و بافت های مجاور آسیب می بینند و ممکن است در نهایت بمیرند.
برای افراد با تحرک محدود، این نوع فشار معمولاً در مناطقی اتفاق می‌افتد که به خوبی با ماهیچه یا چربی پر نشده و روی استخوان قرار دارند، مانند ستون فقرات، دنبالچه، تیغه‌های شانه، باسن، پاشنه‌ها و آرنج‌ها.
اصطکاک
اصطکاک زمانی رخ می دهد که پوست به لباس یا ملافه ساییده شود. این می تواند پوست شکننده را در برابر آسیب آسیب پذیرتر کند، به خصوص اگر پوست مرطوب نیز باشد.
برش
برش زمانی اتفاق می افتد که دو سطح در جهت مخالف حرکت کنند.
به عنوان مثال، هنگامی که یک تخت در شیب قرار دارد در معرض جاذبه بدن به پایین کشیده می شود و استخوان دنبالچه به سمت پایین حرکت می کند اما پوست روی استخوان ممکن است در جای خود بماند – اساساً در جهت مخالف کشیده می شود.
عوامل خطر
اگر در حرکت کردن مشکل دارید و نمی توانید به راحتی موقعیت خود را در حالت نشسته یا در رختخواب تغییر دهید، خطر ابتلا به زخم بستر بیشتر است. عوامل خطر عبارتند از:
بی تحرکی:
این ممکن است به دلیل سلامت ضعیف، آسیب نخاعی و دلایل دیگر باشد.
تمرینات و آموزش های تجویز شده در فیزیوتراپی معمولا این مورد را برطرف میکند.
بی اختیاری ادرار و مدفوع:
پوست با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ادرار و مدفوع آسیب پذیرتر می شود.
فقدان ادراک حسی:
آسیب های نخاعی، اختلالات عصبی و سایر شرایط می تواند منجر به از دست دادن حس شود. ناتوانی در احساس درد یا ناراحتی می تواند منجر به عدم آگاهی از علائم هشدار دهنده و نیاز به تغییر موقعیت شود.
تغذیه و هیدراتاسیون ضعیف :
افراد برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از تجزیه بافت ها به مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی کافی در رژیم غذایی روزانه خود نیاز دارند.
شرایط پزشکی موثر بر جریان خون :
مشکلات سلامتی ای که می تواند بر جریان خون تأثیر بگذارد، مانند دیابت و بیماری های عروقی، می تواند خطر آسیب بافتی مانند زخم بستر را افزایش دهد.
عوارض
عوارض زخم فشاری که برخی از آنها تهدید کننده زندگی هستند عبارتند از :
سلولیت:
سلولیت عفونت پوست و بافت های نرم متصل به آن است. می تواند باعث گرما، التهاب و تورم ناحیه آسیب دیده شود. افراد مبتلا به آسیب عصبی اغلب دردی را در ناحیه تحت تاثیر سلولیت احساس نمی کنند
عفونت استخوان و مفاصل:
عفونت ناشی از زخم فشاری می تواند به مفاصل و استخوان ها نفوذ کند.
سرطان:
زخم‌های طولانی‌مدت و غیرقابل التیام (زخم مارجولین) می‌توانند به نوعی کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شوند. سپسیس :
به ندرت، زخم پوست منجر به سپسیس می شود.
پیشگیری
شما می توانید با تغییر موقعیت مکرر خود برای جلوگیری از استرس بر روی پوست، از ایجاد زخم بستر جلوگیری کنید.
سایر راهکارها عبارتند از :
- مراقبت خوب از پوست
- حفظ تغذیه مناسب و مصرف مایعات
- ترک سیگار
- مدیریت استرس و ورزش روزانه
نکاتی برای تغییر موقعیت
توصیه های زیر را در رابطه با تغییر موقعیت در تخت یا صندلی در نظر بگیرید:
وزن خود را مرتباً شیفت دهید: برای تغییر موقعیت حدوداً هر ساعت یکبار کمک بخواهید.
در صورت امکان خود را بلند کنید. اگر قدرت بالاتنه کافی دارید، فشار بر روی صندلی چرخدار انجام دهید – با فشار دادن به بازوهای صندلی، بدن خود را از روی صندلی بلند کنید. به یک ویلچر تخصصی نگاه کنید.
برخی از ویلچرها به شما این امکان را می دهند که آنها را کج کنید، که می تواند فشار را کاهش دهد.
کوسن یا تشکی را انتخاب کنید که فشار را کاهش دهد. از بالشتک یا تشک مخصوص برای کاهش فشار استفاده کنید و به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که بدن شما به خوبی قرار گرفته است.
از کوسن های دونات استفاده نکنید، زیرا می توانند فشار را روی بافت اطراف متمرکز کنند.
ارتفاع تخت خود را تنظیم کنید. اگر تخت شما می تواند در قسمت سر بالا باشد، آن را بیش از ۳۰ درجه بالا نبرید. این به جلوگیری از نیروی برش کمک می کند.
نکاتی برای مراقبت از پوست
توصیه های زیر را برای مراقبت از پوست در نظر بگیرید: پوست را تمیز و خشک نگه دارید.
پوست را با یک پاک کننده ملایم بشویید و خشک کنید. این روتین پاکسازی را به طور مرتب انجام دهید تا پوست در معرض رطوبت، ادرار و مدفوع قرار نگیرد.
از پوست محافظت کنید. برای محافظت از پوست در برابر ادرار و مدفوع از کرم های مانع رطوبت استفاده کنید.
در صورت نیاز به طور مکرر ملافه و لباس را عوض کنید. مراقب دکمه های لباس و چین و چروک های روی ملافه باشید که پوست را تحریک می کند.
روزانه پوست را بررسی کنید. برای علائم هشداردهنده زخم فشاری، روزانه با دقت به پوست خود نگاه کنید..
