فیزیوتراپی یکی از روش‌های موثر در مدیریت و درمان روماتیسم مفصلی است که با استفاده از تمرینات و فعالیت‌های فیزیکی، بهبود علائم و کاهش درد و مشکلات حرکتی مرتبط با این بیماری را فراهم می‌کند. در این مطلب ابتدا به بررسی روماتیسم مفصلی و سپس راهکارهای درمان و فیزیوتراپی آن می پردازیم.
تعریف روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی با التهاب سیستمیک (در سراسر بدن) که بر بسیاری از سیستم های بدن تأثیر میگذارد مشخص می شود. این بیماری معمولاً بر لایه مفاصل و به خصوص مفاصل دست و پا تأثیر می گذارد. شانه ها، زانوها و گردن نیز احتمالاً تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.
در صورت عدم درمان بیماری با درجات شدیدتر فرآیندهای التهابی مرتبط با آرتریت روماتوئید می توانند به سطح مفاصل و ساختارهای مجاور آسیب برسانند و منجر به بدشکلی غیر قابل بازگشت مفاصل شوند.
ماهیت سیستمیک التهاب نیز می تواند بر سایر سیستم های بدن به ویژه سیستم قلبی و عروقی تأثیر بگذارد.
علائم روماتیسم مفصلی:
علائم بیماری اغلب بطور تدریجی ایجاد شده و با گذشت زمان و عدم درمان مناسب تشدید می شوند.
- درد و تورم مفاصل بدن بخصوص انگشتان
- سفتی و خشکی مفاصل
- احساس خستگی بیش از حد
- ندول های روماتوئیدی
- اختلال خواب
- علائم شبه آنفولانزا مانند تعریق بیش از حد
برنامه مدیریتی روماتیسم مفصلی:
- طرحی برای مدیریت دردهای شدید و ناگهانی
- طرحی برای ترک سیگار (در صورت لزوم)
- برنامه فعالیت بدنی شامل ورزش تقویتی و هوازی و ورزش برای حفظ حرکت مفاصل
- استراتژی هایی برای محافظت از مفاصل. مانند استفاده از وسایل کمکی برای انجام برخی از کارها (به عنوان مثال خرد کردن سبزیجات، باز کردن درب شیشه ها، بلند کردن نوزادان)
فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی
تاکنون درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده اما راهکارهایی همچون فیزیوتراپی می توانند عوارض ایجاد شده برای بیمار را تا حد زیادی تخفیف دهند.
فیزیوتراپیست برای کمک به بهبود شرایط مبتلایان به این بیماری مفصلی از متدها و مدالیته های مختلف همچون تمرینات ورزشی ، درمان های دستی ، ماساژ مفاصل ، گرمادرمانی ، سرمادرمانی ، الکتروتراپی و سوزن خشک بهره می برد.
تمرین ها در فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی نقش موثری در بهبود دامنه حرکتی مفاصل و همچنین کاهش خشکی و سفتی آن ها دارد.
تمرینات ورزشی شامل تمرینات کششی و تقویتی می شود ، تمرینات تقویت به تقویت مفاصل ضعیف شده کمک می کند و تمرینات کششی به بهبود دامنه حرکتی مفاصلی که دچار خشکی و سفتی شده اند کمک می کند.برنامه ماساژ درمانی نیز که توسط فیزیوتراپیست انجام می گیرد به شل کردن عضلات و مفاصل امکان استفاده بهینه از آن ها را فراهم می آورد.
فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی بخشی از یک برنامه کلی مدیریت آرتریت روماتوئید را تشکیل می دهد. در این زمینه لازم است فیزیوتراپی بر اساس نیاز با مدیریت پزشکی و مراقبت سایر متخصصان ترکیب شود.
فیزیوتراپی که شامل ورزش تقویتی، ورزش هوازی (ورزشی که باعث می شود به نفس زدن بیافتید) و راهکارهای غیر دارویی برای مدیریت درد و خلق و خو است از دستورالعمل های کلینیکی توصیه شده برای مدیریت آرتریت روماتوئید می باشد
تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS)
یک دستگاه TENS پالس‌های الکتریکی ملایمی را به انتهای عصب‌هایی که در زیر پوست یک ناحیه دردناک قرار دارند ارسال می‌کند. ظاهراً TENS جلوی پیام‌های دردی که به مغز می‌روند را گرفته و باعث می‌شود که درد کمتر احساس شود. این روش می‌تواند تا حدودی دردهای روماتیسم مفصلی را کم کند.
اولتراسوند
یک دستگاه اولتراسوند درمانی مشابه شیوه درمان با تحریک جریان خون عمل کرده و با افزایش گردش خون در مفصل ملتهب باعث کاهش درد روماتیسم مفصلی می‌شود.
امواج اولتراسوند همچنین در بافت‌های عمقی لرزش ایجاد می‌کنند. این لرزش باعث ایجاد گرمای ملایمی می‌شود که درد و التهاب را کاهش می‌دهد.
اسپلینت
استفاده از اسپلینت یا بریس علاوه بر محافظت از مفاصل در برابر آسیب به آن‌ها اجازه می‌دهد که استراحت کنند. دکتر فیزیوتراپی می‌تواند شما را راهنمایی کند که از چه وسیله‌ای استفاده کرده و چه موقع از آن استفاده کنید.
طب سوزنی
یکی دیگر از روش های فیزیوتراپی روماتیسم مفصلی طب سوزنی است. نوعی طب چینی است که در آن سوزن‌های مخصوصی به ناحیه‌های خاصی از بدن فرو می‌شود، زیرا عقیده بر این بوده که این کار، بی‌تعادلی‌های موجود در الگوهای جریان انرژی را اصلاح می‌کند. طب سوزنی می‌تواند عصب‌های حسی عمقی را تحریک کند تا به مغز بگویند که مسکن‌های طبیعی بدن (اندورفین‌ها) را آزاد کند.
توصیه های دیگر
استفاده از کیسه یخ و اسپری های بی حس کننده مخصوص و استفاده از بالشتک های گرم برای تسریع بهبودی توسط فیزیوتراپیست به تسکین علائم ناشی از روماتیسم مفصلی کمک می کند.
آب درمانی و انجام تمرینات فیزیوتراپی در آب به تسکین درد و شل شدن عضلات بدون تحمیل فشار غیرضروری روی آن ها که می تواند به آسیب دیدگی بیشتر مفاصل منجر شود، کمک می کند.
