تعویض مفصل زانو
ابتدا توضیحی در خصوص تعویض مفصل زانو ارائه میدهیم سپس به روش جراحی، درمان و فیزیوتراپی در تعویض مفصل زانو می پردازیم.
تعویض مفصل زانو، برای اولین بار توسط فرگوسن گزارش شده است. او در سال ۱۸۶۱ اقدام به آرتروپلاستی زانو کرد.
آرتروپلاستی موفق زانو در سال ۱۹۷۱ توسط گاستون و با استفاده از پروتز های دارای سطح تماس صاف انجام شد.
آرتروپلاستی مفصل زانو در ایران از سال ۱۳۶۳ و در بیمارستان شفا یحیائیان شروع شده و تا به حال بسیاری از بیماران تحت جراحی و توان بخشی تعویض مفصل زانو قرار گرفته اند .
هدف از جراحی تعویض مفصل زانو ، از بین بردن درد، برگشت عملکرد زانو و ثبات مفصل است.
در نتیجه پروتزی مناسب است که نزدیک ترین کارایی را نسبت به زانوی طبیعی داشته باشد و در عین حال عمر خوب و عوارض نامطلوب کم تری داشته باشد .
مطلب پیشنهادی : کامپرشن تراپی
موارد کاربرد تعویض کامل مفصل زانو
۱) درد شدید مفصل هنگام وزن اندازی یا حرکت ، که در توانایی های عملکردی اختلال ایجاد می کند
۲) تخریب گسترده غضروف مفصلی به علت آرتروز پیشرفته
۳) بی ثباتی یا محدودیت شدید حرکتی
۴) تغییرات مشخص در زانو مانند زانو پرانتزی یا زانوی ضربدری
۵) شکست درمان های غیر جراحی و یا جراحی قبلی
عوامل مختلفی در موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو موثر هستند که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- راستای مناسب
- روش های تثبیت مناسب
- مواد پروتز مناسب
- فیزیوتراپی بعد از عمل
درمان های بعد از عمل در کاهش شکست جراحی بیمار موثر است.
عوارض عمل جراحی:
تشکیل بافت اسکار (زخم) یا چسبندگی های درون یا اطراف مفصل ممکن است پس از هر عمل جراحی در زانو بروز پیدا کند که موجب محدودیت حرکت خم و یا راست شدن زانو و میزان حرکت استخوان کشکک می شود ، که می توان با پیشگیری و تشخیص زود هنگام محدودیت های دامنه حرکتی ، از بروز آن جلوگیری کرد.
برنامه درمانی بیماران تعویض کامل مفصل زانو
درمان دارویی:
پس از عمل جراحی ، ممکن است از داروهای آنتی بیوتیک ، ضد انعقاد خون ، مسکن و … استفاده شود.
فیزیوتراپی در تعویض مفصل زانو (پس از جراحی) :
توانبخشی بعد از عمل جراحی باید با روند صحیح پیش برده شود . در بیمارانی که تعویض کامل مفصل زانو دارند این مسئله اهمیت بیشتری دارد. چندین عامل کلیدی برای درمان بعد از عمل این بیماران باید مورد توجه قرار گیرد مثل سن، نوع بیماری، شدت التهاب موجود ، درگیری بافت نرم ، موقعیت اجتماعی بیمار، درجه راستای استخوانی که اصلاح شده، نوع پروتز ، روش تثبیت پروتز و اهداف بیمار. این عوامل می توانند سرعت توانبخشی را تحت تاثیر قرار دهند.
۱- درمان های الکتریکی و حرارتی :
پس از ترخیص می توان برای کاهش درد و تورم از ترکیب سرما و فشار بهره برد. همچنین استفاده از این روش ترمیم زخم را تسریع کرده و خونریزی را کاهش می دهد. استفاده از تحریک کننده های الکتریکی همزمان با تمرین درمانی موجب تقویت بیشتر عضله چهارسر می شود . می توان از بیوفیدبک هم برای اهداف مختلف استفاده کرد .
۲- درمان های دستی :
به دست آوردن مجدد دامنه حرکتی به تحرک مفصل بین کشکک و ران احتیاج دارد که حرکت دادنش ۴۸ ساعت بعد از جراحی شروع می شود .
۳- تمرین درمانی :
در ۴ تا ۶ هفته اول بعد از جراحی ، تحمل وزن عامل بسیار مهمی است .
مواردی که در وزن اندازی باید رعایت شوند ، عبارتند از :
میزان تحمل وزن به نوع کارگزاری پروتز ، نوع تثبیت ، سن ، اندازه و کیفیت استخوانی بیمار و اینکه آیا از بی حرکت کننده زانو حین راه رفتن و جابهجایی استفاده می شود ، بستگی دارد .
۴- بازگشت به فعالیت های روزمره زندگی :
رانندگی :
یکی از جنبه های مهم در بازگشت به زندگی طبیعی و عدم وابستگی پس از تعویض مفصل زانو ، رانندگی است . بیمار حدود ۶ هفته پس از جراحی مجاز به رانندگی است .
فعالیت های ورزشی :
در میان بیمارانی که تحت عمل قرار می گیرند ، کسانی پیدا می شوند که به فعالیت های تفریحی خود همانند بازی تنیس ، شنا و … برگشته اند . بعضی دیگر به شغل های خود که توام با فعالیت است ، برگشته اند . با این حال ، موفقیت این بیماران تنها به کاهش درد و افزایش توان عملی وابسته نیست ، بلکه به بازآموزی عضلانی ، که ممکن است به دلیل درد طولانی مدت موجب تحلیل عضلات می شود ، نیز وابسته است.
